1 – 6 Eylül 2025 arasında dikkat çeken gelişmeler, haftadan ARDA kalanlar….
Geçtimiğiz haftayı biyolojik olanla dijital olanın, yeryüzü ile gökyüzünün, finansal gerçeklik ile sanal değerin benzeri görülmemiş bir hızla çarpıştığı, medeniyetin işletim sistemine atılan devasa bir güncelleme yaması olarak tanımlayabilirim. Son gelişmeler bize küresel “Zeitgeist”ın (zamanın ruhu) artık geri dönülemez bir biçimde dönüştüğünü haykırmaktadır.
🏠 EVİN İÇİNDEKİ TRUVA ATI
Almanya, Avrupa’nın sanayi devi olarak her yıl olduğu gibi bu yıl da Eylül ayının başında kapılarını dünyaya açtı. 5-9 Eylül tarihleri arasında düzenlenen IFA 2025 (Internationale Funkausstellung), sadece yeni cihazların sergilendiği bir fuar olmanın ötesine geçerek, “Akıllı Ev” kavramının bir lüks olmaktan çıkıp bir zorunluluğa dönüşünü simgeledi.
Daha önce sızdırıldığı için hakkında bir çok detayı öğrendiğimiz Lenovo’nun Legion Go 2 cihazı Berlin’de Avrupalılarla buluştu. Japonya ve Güney Kore gibi “üçüncü mekan” (ev ve iş dışındaki kafeler, toplu taşıma) kültürünün baskın olduğu toplumlarda gözlemlediğimiz nomadic gamer yaşam tarzı batıya ne kadar sirayet edeceğini hep birlikte izleyip göreceğiz.
Berlin’de gözlemlenen en dramatik anlatı değişikliği, Miele ve Electrolux gibi devlerin stratejilerinde görüldü. “Gelecek rüyalarından yeni normale: Yapay zeka ve akıllı ev aletleri evlerimizi nasıl değiştiriyor?” başlıklı açılış konuşmaları, pasif ev aletleri çağının avrupalı üreticiler için de kapandığını ilan etti.
Oysa ki Samsung beyaz eşyalarını çoktan ajan modunda çalışır hale getirmişti.
Artık bir çamaşır makinesi sadece kıyafet yıkamıyor; enerji şebekesindeki dalgalanmaları izleyerek elektriğin en ucuz olduğu saati “karar veriyor”. Bir buzdolabı sadece soğutmuyor; içindeki gıdaların envanterini tutup, besin değerlerini analiz ederek size ne yemeniz gerektiğini “fısıldıyor”.
Samsung’un 4 Eylül’deki basın toplantısı, tamamen SmartThings ekosistemi üzerine kuruluydu. Bu, teknoloji devleri arasında süregelen “Evin İşletim Sistemi Kim Olacak?” savaşının bir cephesidir. Parçalanmış IoT (Nesnelerin İnterneti) cihazları, artık birkaç dominant platform altında birleşiyor. Kullanıcı için bu “kolaylık” demekken, pazar için etrafı yüksek duvarlarla çevrili bahçeler anlamına geliyor. Evin sadece komutlara uyması değil, ihtiyaçları “öngörmesi”, yardımseverlik ile distopya arasında ince bir çizgide yürüyen yeni bir yaşam formunu müjdeliyor!
🧠 SİLİKON ZİHİNLER
ABD ve Çin arasındaki “Bilişsel Soğuk Savaş”ın en sıcak çatışmalarını görmeye başlıyoruz. Savaş alanı artık sadece metin tabanlı Büyük Dil Modelleri (LLM) değil; nesnel gerçeklik algımızı kökünden sarsacak kapasiteye sahip, yüksek çözünürlüklü video ve görüntü üretebilen “Çok Modlu Ajanlar”dır.
Silikon Vadisi’nin koridorlarında şok etkisi yaratan bir hamleyle, TikTok’un çatı şirketi ByteDance, Seedream 4.0 modelini piyasaya sürdü. Bu gelişme, birkaç açıdan kırılma noktası oluşturuyor. Önceki modellerin aksine, Seedream 4.0 görüntü oluşturma ve düzenleme yeteneklerini tek bir mimaride birleştiriyor. Bu, yapay zekanın sadece pikselleri değil, oluşturduğu sahnenin “fiziğini ve bağlamını” anladığını ortaya koyuyor.
Teknoloji basını, ByteDance’in bu yeni modelini Google’ın dikkat çeken “Nano Banana” (Gemini 3 Pro Image) modeliyle kıyaslamakla meşguldü. Raporlar, Seedream’in estetik uyum ve prompt sadakati konusunda Google’ı geride bıraktığını gösteriyor. Konu sadece komik avatarlar üretmek değil. Yerel 2K/4K çıktı yeteneği ve tutarlı karakter üretimi , Hollywood, reklamcılık ve oyun tasarımı endüstrilerinin kalbine saplanmış bir ok olarak değerlendiriliyor.
Yaratıcı yapay zeka araçlarında bir Çin firmasının hakimiyeti (hem TikTok ile dağıtım kanalına hem de CapCut/Seedream ile üretim aracına sahip olması), Batı’nın görsel kültürünün gelecekte Doğu tarafından yazılan algoritmalarla şekilleneceği endişesini güçlendiriyor. 20. yüzyılda Hollywood’un Amerikan kültürünü ihraç etmesi gibi, 21. yüzyılda da ByteDance, “gerçeklik algısını” ihraç ediyor olabilir.
🔋 PİLLER, YAZILIM VE JEOPOLİTİK
Otomotiv sektörü, sadece bir yakıt değişimi değil, kültürel bir başkalaşım geçiriyor. Her ne kadar katılmasam da bir çokları içten yanmalı motorları, artık sadece “eski” değil, aynı zamanda “ilkel” kabul ediliyor. Ancak elektrikli araçların yeni devriminin başladığını kimse inkar edemez. Katı Hal Çağı başladı!
Çinli Dongfeng, tek şarjla yaklaşık 1200 km yol gidebilen araçlarını duyurdu.
SAIC, 400 Wh/kg enerji yoğunluğunu aşan ve 200°C sıcaklıkta bile güvenli çalışan bataryalarının numune üretim hatlarını devreye aldı.
Batarya alanındaki teknolojik sıçrama, ABD ve Avrupa’nın şu an inşa etmeye çalıştığı lityum-iyon altyapısını daha tamamlanmadan “eski teknoloji” durumuna düşürüyor. Otomobil artık tekerlekli bir bilgisayar değil, “tekerlekli bir bataryadır” ve bu bataryanın kimyası Çince yazılmaktadır.
Türkiye cephesinde Togg, T10F sedan modeliyle sadece bir otomobil değil, bir “akıllı cihaz” (smart device) ürettiği iddiasını Avrupa’ya taşıyor. T10F’in Türkiye ile aynı anda Avrupa’da satışa çıkacağının duyurulması, VW ve BMW gibi mirasa sahip markalara karşı cesur bir meydan okuma. Berlin’deki IFA trendleriyle uyumlu olarak Togg, kendini geleneksel bir otomobil üreticisi olarak değil, bir teknoloji ve mobilite sağlayıcısı olarak konumlandırıyor. “Fastback” tasarımı, Türk mühendisliğinin estetik ve aerodinamik iddiasını küresel sahneye taşıyor.
💰 FİNTECH, KRİPTO VE ENFLASYON
Küresel Güney’de hiper-verimli dijital ödeme sistemleri yükselirken, Avrupa’da düzenleyici baskı, Türkiye ve Arjantin gibi ülkelerde ise “hayatta kalma aracı” olarak kripto varlıklar ön plana çıkıyor.
Brezilya, Pix ödeme sistemiyle dünyanın en dinamik finansal ekosistemlerinden birini inşa etti. Küresel durgunluğa rağmen, Brezilyalı fintech’ler Latin Amerika’daki tüm yatırım anlaşmaların %42’sini topladı.
Brezilya Merkez Bankası bu yıl, varlık tokenizasyonu ve sanal varlık hizmet sağlayıcılarının düzenlenmesini öncelikli gündemine almıştı. ABD menkul kıymet tanımını tartışırken, Brezilya “Değerin İnterneti”ni (Internet of Value) inşa ediyor.
Avrupa’da gündem “uyum” üzerine kurulu. Düzenlemeler piyasayı yeniden şekillendiriyor. İngiltere ise Brexit sonrası kendine “kripto dostu ancak güvenli” bir liman rolü biçmeye çalışıyor. Hollanda gibi lojistik ve ticaret merkezleri, bu düzenlemelerin getirdiği veri güvenliği standartlarını tedarik zinciri finansmanına entegre etmeye çalışıyor.
Bu düzenlemeler güvenliği artırsa da giriş bariyerlerini yükseltiyor. Avrupa’da “fintech soylulaştırması” (gentrification) yaşanıyor; sadece büyük sermayeli oyuncular bu kurallara uyum sağlayabiliyor.
Türkiye’de kripto “Hayatta Kalma Aracı Olarak” görülen sanal bir mucize. Eylül 2025 enflasyon tahminlerinin %33 civarında seyretmesi, Türk halkını spekülasyondan ziyade, varlık koruma aracı olarak fintek ve kriptoya yöneltiyor.
Türkiye girişim ekosistemi 2025’in ikinci çeyreğinde 858 milyon dolarlık bir hacme ulaştı. Mevcut ekonomik koşullar düşünüldüğünde bu hacim, dijital ekonomiye olan inancın ve “alternatif çıkış yolu” arayışının bir göstergesi olarak görülebilir.
